Op woensdag 28 september 1921 brak er brand uit in het tweede gebouw van de warenhuizen Printemps aan de Boulevard Haussmann in het 9e arrondissement van Parijs. De vlammen overspoelden al snel een deel van het interieur en het dak stortte uiteindelijk in ondanks de tussenkomst van een groot aantal brandweerlieden. Gelukkig overleefde de weelderige gevel de ramp.
Gebouwd door Jules Jaluzot, een voormalig werknemer van Bon Marché Rive Gauche, opende de eerste Printemps winkel haar deuren in 1865 op de hoek van rue du Havre, rue de Provence, rue de Caumartin en boulevard Haussmann. Maar de geschiedenis van dit eerste gebouw was van korte duur, want in 1881 werd het volledig verwoest door brand. Er werd toen besloten om de warenhuizen te laten herbouwen doorarchitect Paul Sédille met een niveau van luxe en weelde dat nog nooit eerder was vertoond in de hoofdstad.
Aan de buitenkant is de gevel van de rue du Havre bewaard gebleven, met imposante beelden die de vier seizoenen voorstellen, het werk van beeldhouwer Henri Chapu, geïnstalleerd boven elke arcade bij de ingang van het warenhuis, terwijl er vier imposante vergulde rotondes zijn gebouwd op elke hoek van het gebouw, waarop de naam van het warenhuis is gegraveerd, versierd met bloemmotieven.
Binnenin, onder het stenen omhulsel, ontwierp architect Paul Sédille, geïnspireerd door de gebouwen van Gustave Eiffel, een immens ijzeren frame en een majestueus glazen dak, dat later werd verwijderd toen de winkel werd verhoogd, om de open galerijen in natuurlijk licht te baden.
Het toppunt van moderniteit, de Printemps, door Zola omschreven als de "kathedraal van de handel", was de eerste Parijse winkel die volledig werd verlicht door elektriciteit, al in 1883. Onder de winkel werd een elektrische fabriek geïnstalleerd om de benodigde energie te leveren.
Tussen 1907 en 1910 werd in reactie op het succes van Le Printemps, dat al snel een bezienswaardigheid voor Parijzenaars in de stad werd, een tweede gebouw naast het eerste gebouwd doorarchitect René Binet. De architect gebruikte dezelfde bouwstijl en motieven als de eerste Printemps, maar voegde nog meer pracht en praal toe in Art Nouveau-stijl. Hij versierde de rotonda's met beelden van de beeldhouwer Anatole Guillot en creëerde een dubbele koepel om de achthoekige centrale hal te verlichten.
In 1912 werd de tweede winkel uitgebreid aan de rue Charras doorarchitect Georges Wybo, die een tweede inkomhal creëerde. Maar op de ochtend van 28 september 1921 kwam de verdere ontwikkeling van deze warenhuizen tot stilstand .
Het was nog vroeg in de ochtend van 28 september 1921 toen een gerucht zich als een lopend vuurtje door de hoofdstad verspreidde: de Nouveaux Magasins du Printemps stond in lichterlaaie. Het vuur verwoestte al snel het interieur van het warenhuis', ondanks de interventie van een groot aantal brandweerlieden die vanuit alle Parijse brandweerkazernes ter plaatse werden gestuurd. De brandweerlieden werkten onvermoeibaar om de brand, die was uitgebroken in hetbijgebouw in aanbouw, onder controle te krijgen.
Maar er kon niets worden gedaan: de schade was aanzienlijk en het gebouw van Binet en Wybo werd gedeeltelijk verwoest door de vlammen. Het dak stortte in het centrale deel van het gebouw in en nam daarbij de trappen en een deel van de vloeren tussen de bovenverdiepingen en op de begane grond mee. De wassen mannequins smolten op hun staanders.
Gelukkig was niet het voltallige 3000-koppige personeel gearriveerd toen de brand uitbrak; slechts een paar winkelbedienden en bezorgers waren aanwezig, samen met ongeveer dertig nachtwakers en brandweermannen in burger die dienst hadden. Wonder boven wonder overleefde de gevel van het gebouw de verschrikkelijke gebeurtenis, terwijl toeschouwers op de boulevard verbaasd en angstig toekeken, terwijl ze door de Guardia Civil werden tegengehouden om te dicht bij de brand te komen.
De volgende dag haalde debrand in de Printemps de krantenkoppen. "De brand bereikte zijn hoogtepunt van geweld rond elf uur 's ochtends. Pas rond 16.00 uur werd het desolate aanzicht onthuld. Alles wat overbleef waren de vier muren en, in het midden, de trap, waarvan de onderkant was ingestort maar waarvan het bordes het had gehouden en bleef hangen in het midden van de leegte" schreef Le Petit Parisien.
Maar in die tijd was er geen werktijdverkorting en geen onderzoek, en op 29 september 1921 opende Printemps zijn deuren weer voor het publiek, waarbij de directie in een persbericht verklaarde: "De goederenreserves, werkplaatsen en afdelingen zijn volledig ongedeerd en hebben het mogelijk gemaakt om de schappen opnieuw op te bouwen, met een hervatting van de verkoop op vrijdag 30 september. De expeditieafdelingen in Parijs en de provincies zullen vanaf de avond van de 29e blijven werken en zendingen afhandelen.
"In minder dan 48 uur zijn de schappen gereorganiseerd en gehergroepeerd: twee verdiepingen van de oude winkels, waar voorheen diensten waren gevestigd, zullen worden gebruikt voor de verkoop, evenals een deel van het bijgebouw van de rue de Provence. De leverings- en verzendingsdiensten zijn niet onderbroken. De goederenvoorraad is nog intact, zodat we aan alle bestellingen kunnen voldoen", aldus de dagbladen destijds.
De Printemps werd vervolgens tussen 1921 en 1924 op dezelfde manier herbouwd door Georges Wybo. Er werd een grote rotonde met gemineerde zuilen gebouwd op de hoek van de boulevard Haussmann en de rue Charras, terwijl binnen de koepel van René Binet en het polychrome, met bloemen bedekte glazen dak, het werk van meester-glasblazer Brière, de vlammen op wonderbaarlijke wijze overleefde en nog steeds wordt bewonderd door Parijzenaars en toeristen.
Klik hier voor meer informatie:
Plaats
Printemps Haussmann
64, bd Haussmann
75009 Paris 9
Meer informatie
Iconografie: brand in Le Printemps op 28 september 1921, Agence Meurisse, Gallica
