Ρίξτε μια ματιά στην ιστορία της εβραϊκής κοινότητας στο Παρίσι, η οποία επί μακρόν εξαρτιόταν από την έγκριση ή την αποδοκιμασία του εκάστοτε μονάρχη, και ανακαλύψτε την εβραϊκή κληρονομιά και τα εβραϊκά μνημεία της πρωτεύουσας.
Είναι ένας τρόπος να μάθετε για την παρουσία των Εβραίων στην πρωτεύουσα από τον πρώιμο Μεσαίωνα, όπως μαρτυρείται από κείμενα και την ανέγερση μνημείων, ορισμένα από τα οποία μπορείτε να δείτε ακόμη και σήμερα, και να περάσετε το κατώφλι τόπων που είναι γεμάτοι ιστορία και χαρακτηρίζονται από πλούτο πολιτισμού και κληρονομιάς.
Οι Εβραίοι έφτασαν στο Παρίσι γύρω στο 465, μετά από διάταγμα του Varenne που τους αφαίρεσε ορισμένα δικαιώματα, και εγκαταστάθηκαν στην πρωτεύουσα. Ένας δρόμος στην Ile de la Cité που οδηγούσε απευθείας στο βασιλικό κάστρο μετονομάστηκε μάλιστα σε rue de la Juiverie και η πρώτη παρισινή συναγωγή, η οποία σήμερα έχει εξαφανιστεί, χτίστηκε το 582. Οι Εβραίοι του Παρισιού ζούσαν σε αρμονία με τους γείτονές τους και ασκούσαν τη θρησκεία τους με πλήρη ελευθερία.
Όμως, καθώς τα όρια μεταξύ Εκκλησίας και βασιλείου γίνονταν όλο και πιο πορώδη, η μοίρα των Εβραίων του Παρισιού επιδεινώθηκε. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας των τελευταίων Μεροβιγγιανών, ο "καλός" βασιλιάς Δαγοβέρτος Α΄ τους διέταξε να αλλαξοπιστήσουν ή να εγκαταλείψουν την πρωτεύουσα- πολλοί επέλεξαν να φύγουν. Στη συνέχεια, για δύο αιώνες, μεταξύ 751 και 967, οι εντάσεις υποχώρησαν χάρη στους Καρολίνγους, ιδίως τον Καρλομάγνο, τον Κάρολο Β΄ "τον Φαλακρό" και τον Λουδοβίκο Α΄ "τον Ευσεβή".
Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Λουδοβίκου ΣΤ' "του Χοντρού" και του Λουδοβίκου Ζ' "του Νεότερου", ο εβραϊκός πληθυσμός του Παρισιού αυξήθηκε και πάλι- εγκαταστάθηκαν στο Παρίσι, στο Champeaux, αλλά και στα προάστια, στο Villejuif, και είχαν δύο συναγωγές, μία στην οδό de la Juiverie και μία δεύτερη στην οδό de la Tacherie, καθώς και δύο νεκροταφεία. Ζηλευόμενοι από ορισμένους Παριζιάνους και σε μια εποχή που διαμορφωνόταν ένα αντιεβραϊκό κίνημα, οι Εβραίοι συνελήφθησαν με διαταγή του Φιλίππου Β' Αυγούστου μόλις διαδέχθηκε τον πατέρα του, Λουδοβίκο Ζ', στο θρόνο της Γαλλίας.
Οι Εβραίοιεκδιώχθηκαν, στερήθηκαν την περιουσία τους, τη γη και τα σπίτια τους και χτυπήθηκαν με βαρύ τίμημα, και κλήθηκαν να εγκαταλείψουν το Παρίσι από το 1182. Η συναγωγή στην rue de la Juiverie προσφέρθηκε από τον βασιλιά στον Αρχιεπίσκοπο του Παρισιού και μετατράπηκε σεεκκλησία της Sainte-Marie-Madeleine-en-la-Cité. Με τα έσοδα από την πώληση των εβραϊκών σπιτιών, ο βασιλιάς έχτισε το φρούριο του Château de Vincennes, ενώ ο Φίλιππος Β' έχτισε μια αγορά στη θέση της πρώην συνοικίας Champeaux, που αργότερα έγινε η παλιά Halles de Paris .
Όμως το 1198, τα οικονομικά του κράτους βρίσκονταν στο ναδίρ και ο ηγεμόνας διέταξε τους Εβραίους, οι οποίοι είχαν συμβάλει στην οικονομική ευημερία του βασιλείου, να επιστρέψουν για να ζήσουν και, κυρίως, να εργαστούν στο Παρίσι. Προκειμένου να ανακτήσουν τα δικαιώματά τους, τις δραστηριότητές τους και τους χώρους λατρείας τους -τους επιστράφηκε η συναγωγή στην οδό de la Tacherie και χτίστηκε μια νέα στο 4ο διαμέρισμα- η διοίκηση έφτασε στο σημείο να τους διατάξει να υπογράψουν μια υπόσχεση, που τους υποχρέωνε να υποσχεθούν να μην εγκαταλείψουν ποτέ ξανά την πρωτεύουσα. Έκτοτε εγκαταστάθηκαν στην rue des Rosiers, καθώς και στην Αριστερή Όχθη, μεταξύ της rue de la Harpe και της λεωφόρου Saint-Germain - όπου οι εργασίες του περασμένου αιώνα αποκάλυψαν τα απομεινάρια ενός μεγάλου μεσαιωνικού εβραϊκού νεκροταφείου .
Όμως η ιστορία των Εβραίων στο Παρίσι χαρακτηρίζεται από σκαμπανεβάσματα, περιόδους ηρεμίας και διώξεων, και υπό τη βασιλεία του Λουδοβίκου VIII "του λιονταριού" και του Λουδοβίκου IX, γνωστού ως Saint-Louis, οι διώξεις αυτές επαναλήφθηκαν. Ο ηγεμόνας θέλησε να εξαναγκάσει τους Εβραίους του Παρισιού να προσηλυτιστούν πάση θυσία και, με διάταγμα που εκδόθηκε στις 12 Ιουνίου 1269, τους υποχρέωσε να φορούν το rouelle, ένα μικρό διακριτικό κομμάτι υφάσματος. Στις 6 Ιουνίου 1242, ο "καλός" Saint-Louis έβαλε να κάψουν όλα τα αντίτυπα του Ταλμούδ που βρέθηκαν στην πρωτεύουσα στην Place de Grève.
Οι επόμενες δεκαετίες και αιώνες εναλλάσσονταν και πάλι μεταξύ καταστολής και κατευνασμού. Υπό τη βασιλεία του Φιλίππου Γ' "του τολμηρού" και της Μαργαρίτας της Προβηγκίας, από το 1270 έως το 1285, μια ανακωχή έδωσε ελπίδες για οριστικό τέλος των συγκρούσεων. Ωστόσο, επί Φιλίππου Δ΄ "του Ωραίου", αυτές αναζωπυρώθηκαν και πάλι και ένα νέο διάταγμα, που εκδόθηκε στις 22 Ιουλίου 1306, διέταξε τηναπέλαση όλων των Εβραίων από τη Γαλλία. Όσοι δεν προσηλυτίζονταν θανατώνονταν επί τόπου. Επί Φιλίππου Ε΄ "του Μακρού", ο οποίος κατηγορήθηκε για κάθε είδους ασθένειες, αλλά και για δηλητηρίαση πηγαδιών, εκατοντάδες Εβραίοι κάηκαν στην πυρά.
Μετά από μια ανάπαυλα σχεδόν 30 ετών, οι διωγμοί συνεχίστηκαν το 1381 και ο Κάρολος ΣΤ' "ο Τρελός" αποφάσισε και πάλι, υπό την πίεση πολλών ιερέων, ότι οι τελευταίοι εναπομείναντες Εβραίοι έπρεπε να εγκαταλείψουν το Παρίσι. Για άλλη μια φορά, οι περιουσίες τους λεηλατήθηκαν και όσοι ήταν απρόθυμοι να φύγουν και να προσηλυτιστούν σφαγιάστηκαν. Μόνο τέσσερις αιώνες αργότερα, κατά τηνεποχή του Διαφωτισμού, οι Εβραίοι έγιναν και πάλι ανεκτοί στην πρωτεύουσα. Τον 18ο αιώνα, οι Εβραίοι της πορτογαλικής και της αβινιόνικης τελετουργίας εγκαταστάθηκαν στην περιοχή Saint-Germain-des-Prés, ενώ οι Γερμανοί Εβραίοι είχαν την τάση να συγκεντρώνονται στη συνοικία Temple. Ωστόσο, εξακολουθούσαν να υπόκεινται σε περιορισμούς όσον αφορά το εμπόριο και τη λατρεία.
Χάρη σε μια αργή εξέλιξη των ιδεών και του τρόπου σκέψης, η Γαλλική Επανάσταση επέφερε σημαντική μεταβολή στην κατάσταση των Εβραίων στη Γαλλία και στο Παρίσι και επωφελήθηκαν από τις μεταρρυθμίσεις που ξεκίνησαν την παραμονή της εισβολής στη Βαστίλη κατόπιν αιτήματος του Λουδοβίκου ΙΣΤ'. Επί βασιλείας τουαυτοκράτορα Ναπολέοντα, δημιουργήθηκαν τα πρώτα κονιστόρια και οι μεγάλες παρισινές συναγωγές χτίστηκαν τον 19ο αιώνα.
Μεταξύ 1880 και 1940, 100.000 Εβραίοι, που διέφευγαν από τα πογκρόμ, έφτασαν από τηνΑνατολική Ευρώπη και εγκαταστάθηκαν στην rue des Rosiers, στη συνοικία Saint-Gervais και γύρω από την πλατεία Saint-Paul. Αυτό έδωσε στο Marais το παρατσούκλι του, Pletzl, που στα γίντις σημαίνει "μικρή πλατεία". Οι επόμενοι αιώνες σημαδεύτηκαν από τραυματικά γεγονότα: ηυπόθεση Dreyfus, σημαιοφόρος του νέου προσώπου τουαντισημιτισμού, οι απελάσεις, η επιδρομή Vel d'Hiv και η σκοτεινή κορύφωση της Shoah.
Μετά την τραγωδία της Σοά, οι εβραϊκές συνοικίες του Παρισιού, όπως το Marais, αλλά και το 11ο, 19ο και 20ό διαμέρισμα, εκκενώθηκαν από τους κατοίκους τους. Μόνο τη δεκαετία του 1960 και με την άφιξη των Σεφαραδιτών Εβραίων στη Γαλλία οι συνοικίες και οι δρόμοι αυτοί ξαναζωντάνεψαν. Σήμερα, η συνοικία Marais, η οποία εκτείνεται κατά μήκος της rue des Rosiers και των γύρω δρόμων, είναι η πιο διάσημη εβραϊκή συνοικία της πρωτεύουσας.
Μερικές από τις πιο όμορφες συναγωγές του Παρισιού έχουν χτιστεί εδώ, όπως η συναγωγή στην οδό Pavée, σχεδιασμένη από τον Hector Guimard - ο οποίος ήταν υπεύθυνος για τις πιο διάσημες εισόδους του παρισινού μετρό - ή η συναγωγή Tournelles, σε απόσταση αναπνοής από την Place des Vosges. Άλλες συναγωγές, όπως η συναγωγή Buffault και η Grande Synagogue de Paris στο 9ο διαμέρισμα και η συναγωγή Nazareth στο 3ο διαμέρισμα, αξίζουν επίσης μια επίσκεψη.
Οι καλοφαγάδες δεν θα θελήσουν να παραλείψουν μια βόλτα στα εβραϊκά αρτοποιεία και ζαχαροπλαστεία της συνοικίας Marais, για ένα rugelach με παπαρουνόσπορο ή ένα σάντουιτς με φαλάφελ σε έναν από τους τοπικούς πάγκους. Αλλά προσέξτε: τα Σάββατα, όλα αυτά τα καταστήματα είναι κλειστά για το Σαμπάτ, την εβδομαδιαία ημέρα ανάπαυσης.
Η ανακάλυψη της εβραϊκής κληρονομιάς του Παρισιού συνεχίζεται στο Musée d'art et d'histoire du Judaïsme, επίσης στη συνοικία Marais. Το μουσείο στεγάζεται στοδημαρχείο Saint-Aignan του 17ου αιώνα και διαθέτει σύγχρονα και μοντέρνα έργα τέχνης και μια σημαντική συλλογή χειρογράφων, θρησκευτικών αντικειμένων, υφασμάτων και εγγράφων για την τέχνη και την ιστορία, που καλύπτουν σημαντικές στιγμές της εβραϊκής ιστορίας από τον Μεσαίωνα έως τον 20ό αιώνα. Σε απόσταση αναπνοής, στην οδό Rue des Archives, βρίσκεται το Cloître des Billettes, όπου έλαβε χώρα μια μέρα του 1290 ο θρύλος του "Ιωνάθα του Εβραίου", ο οποίος εκτελέστηκε στην Place de Grève.
Υπάρχει επίσης το Μνημείο της Shoah, ένα μουσείο αφιερωμένο στην εβραϊκή ιστορία κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, με έμφαση στη διδασκαλία για τη Shoah, καθώς και ο Τοίχος των Ονομάτων, ο οποίος θυμίζει τους 75.568 Γάλλους και ξένους Εβραίους που εκτοπίστηκαν από τη Γαλλία, το Μνημείο των Μαρτύρων της Εκτόπισης, στην Île de la Cité, αφιερωμένο στη μνήμη όλων όσων εκτοπίστηκαν από τη Γαλλία μεταξύ 1941 και 1944- και η πλάκα που θυμίζει τη συγκέντρωση Vel d'Hiv, που βρίσκεται στην Place des Martyrs Juifs du Vélodrome d'Hiver, στο 15ο διαμέρισμα.
Τέλος, για να ολοκληρώσετε αυτή την εξερεύνηση της εβραϊκής κληρονομιάς του Παρισιού, γιατί να μην υποβάλλετε τα σέβη σας στα νεκροταφεία Père-Lachaise, Montparnasse και Montmartre, καθώς και στο λιγότερο γνωστό πορτογαλικό νεκροταφείο στην rue de Flandre, όπου οι παράνομοι Εβραίοι του Παρισιού θάφτηκαν κατόπιν αιτήματος του ηγεμόνα - τη νύχτα, σιωπηλά και χωρίς υπηρεσίες. Για να φτάσετε εκεί, θα πρέπει να βασιστείτε στην τύχη σας και να βρείτε έναν γείτονα- βρίσκεται στην αυλή ενός κτιρίου, είναι απρόσιτο στους περαστικούς.
